‘Ό καθένας μας πιστεύει πως ο εαυτός του είναι ένας, αλλά τούτο αποτελεί λαθεμένη προεξόφληση. Ο καθένας μας είναι τόσοι πολλοί, τόσοι πολλοί, όσες είναι και οι δυνατότητες του ‘είναι’ που κλείνουμε μέσα μας… Οι ίδιοι εμείς δε γνωρίζουμε παρά ένα μονάχα μέρος του εαυτού μας και ίσως το πιο ασήμαντο…’ Λόγια ειπωμένα από τον Λουίτζι Πιραντέλλο, λόγια βγαλμένα από την ψυχή του, που σκιαγραφούν καλύτερα ακόμα και από κάθε άλλη προσέγγιση ολόκληρο το έργο του Ιταλού δραματουργού.

Ο Λουίτζι Πιραντέλλο γεννήθηκε στις 28 Ιουνίου του 1867 στα περίχωρα της πόλης Τζιρτζέντι, σε μια βίλα , ‘Το χάος’, όπου ο πατέρας του Στέφανο Πιραντέλλο και η μητέρα του, Κατερίνα Pίτσι-Γκράμιττο είχαν καταφύγει κατά τη διάρκεια επιδημίας χολέρας. Τελειώνοντας το Τεχνικό Ινστιτούτο στο Γυμνάσιο, πηγαίνει στο Παλέρμο για να ολοκληρώσει τις σπουδές τoυ. Εκεί γράφεται στη Φιλολογία του Πανεπιστημίου και την ίδια περίοδο αρραβωνιάζεται την ξαδέλφη του, Λίνα Πιραντέλλο. Το 1887 παίρνει μεταγραφή για το Πανεπιστήμιο της Ρώμης, το οποίο αναγκάζεται δύο χρόνια αργότερα να εγκαταλείψει, ενώ την ίδια χρονιά εκδίδει την πρώτη συλλογή στίχων του, με τίτλο ‘Ευθυμία του κακού’. Εγκατεστημένος πια στη Βόvvη και αφού έχει χωρίσει με την ξαδέλφη του, εκδίδει το 1891 τη δεύτερη συλλογή στίχων του, ‘Πασχαλιά της Τζέας’, την οποία και αφιερώνει στο καινούργιο έρωτά του, τη Γερμανίδα Τζένη Σουλτς-Λάντερ. Την ίδια περίοδο μεταφράζει σε στίχους το ‘Ρωμαϊκές ελεγείες’ του Γκαίτε, ενώ το περιοδικό ‘Vita Nuova’ της Φλωρεντίας φιλοξενεί τα πρώτα άρθρα του, καθώς και μερικά ποιήματά του.

Το 1893, ο Λουίτζι Πιραντέλλο αποσύρεται στο βουνό Κάβο, όπου γράφει το πρώτο του μυθιστόρημα, ‘Στο περιθώριο’, ενώ ένα χρόνο αργότερα παντρεύεται την Μαρία Αντονιέτα Πολτουλάνο και εγκαθίσταται οριστικά στη Ρώμη, όπου εκδίδει την πρώτη συλλογή διηγημάτων του, ‘Έρωτες δίχως έρωτα’ και το ποίημά του ‘Πιερ Γκουντρό’. Στα χρόνια που ακολουθούν, έπονται πλήθος διηγημάτων και ποιημάτων, όπως: ‘Η βάρδια’, ‘Ελεγείες του Ρήνου’, ‘Όταν ήμουν τρελός’, ‘Μακριά’, ‘Κοροϊδία για το θάνατο και τη ζωή’, ‘Ασπρόμαυρες’, ‘Το διπρόσωπο άγαλμα’, ‘Το χιούμορ’, ‘Οι γέροι και οι νέοι’, ‘Ο άντρας της’, ‘Η γυμνή ζωή’, ‘Το καθήκον του γιατρού’, ‘Τρίστιχα’, ‘Παραφωνία’ κ.ά.

Έχοντας αποκτήσει ήδη τρία παιδιά από το γάμο του με την Μαρία Αντονιέτα Πολτουλάνο, τους δύο γιους του, Στέφανο και Φάουστο και την κόρη του Λιέττα, δέχεται το 1903 ένα μοιραίο πλήγμα: μια κατολίσθηση καταστρέφει το θειωρυχείο, όπου ήταν επενδυμένα τα κεφάλαια του πατέρα του, αλλά και τα δικά του, είδηση που οδηγεί τη γυναίκα του στην τρέλα. Από εδώ και στο εξής, το σώμα της και το μυαλό της θα κουβαλάνε τα σημάδια αυτού του συμβάντος για πάντα. Σ’ αυτή τη δύσκολη περίοδο της ζωής του, ο Πιραντέλλο γράφει το μυθιστόρημα ‘Ο μακαρίτης Ματτία Πασκάλ’, με το οποίο φανερώνονται κιόλας τα στίγματα της ιδιοφυΐας του.

Από το 1910 και έπειτα αφιερώνεται μόνιμο στο θέατρο, με μια σειρά αγροτικές φάρσες. Το 1915, ο πρωτότοκος γιος του Στέφανος πηγαίνει ως εθελοντής στον πόλεμο, όπου και αιχμαλωτίζεται, την ίδια χρονιά πεθαίνει η μητέρα του, ενώ η ψυχική αρρώστια της γυναίκας του επιδεινώνεται, η οποία και εκδηλώνεται με τη μορφή άγριας ζήλειας. Την επόμενη χρονιά γράφει την κωμωδία ‘Σκέψου το καλά Τζακoμίνο’, η οποία παίζεται με επιτυχία στο Εθνικό θέατρο της Ρώμης, ενώ στη συνέχεια ακολουθεί η υπαίθρια κωμωδία ‘Λιόλα’. Μέχρι το τέλος του πολέμου έχει επιβάλλει τη θεατρική του παρουσία, με το ‘Έτσι είναι, αν έτσι νομίζετε’ και την ‘Ηδονή της τιμιότητας’.

Στα χρόνια που ακολουθούν, οι σκηνές των θεάτρων υποδέχονται το έργο του: ‘Το σκουφί με τα κουδουνάκια’, ‘Το πιθάρι’, ‘Η ζυγαριά’ (1917), ‘Δεν είναι τίποτε το σοβαρό’, ‘Όταν καταλάβαμε πια το παιχνίδι’ (1918), ‘Το μπόλι’, ‘Η πατέντα’, ‘Ο άνθρωπος, το κτήνος και η αρετή’ (1919), ‘Όλα σε καλό’, ‘Όπως πρώτα, καλύτερα από πρώτα’, ‘Η κυρία Μόρλι μία και δύο’ (1920) κ.ά.

Το 1920 είναι η χρονιά, που ο Λουίτζι Πιραντέλλο θα κάνει την πρώτη του κινηματογραφική επαφή, όταν ο Μάριο Καμερίνι γυρίζει την ταινία ‘Δεν είναι τίποτε το σοβαρό’. Ένα χρόνο αργότερα παίζεται για πρώτη φορά στο θέατρο ‘VaIIe’ της Ρώμης το ‘Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα’, ενώ ακολουθεί το 1922, η πρώτη παράσταση του ‘Ερρίκου του Δ’, παράσταση που θα συντελέσει στην εξάπλωση του πιραντελλικού έργου στο εξωτερικό. Την ίδια περίοδο θριαμβεύει το ‘Να ντύσουμε τους γυμνούς’, που ανεβαίνει στο θέατρο Quirino της Ρώμης, ενώ το ‘Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα’ παίζεται στην Πράγα, στη Βαρσοβία, στη Βαρκελώνη, στην Κρακοβία και στο Άμστερνταμ. Το όνομα του Λουίτζι Πιραντέλλο κάνει το γύρο του κόσμου, ενώ τα περισσότερα έργα του ανεβαίνουν σε θέατρα του εξωτερικού.

Μια ομάδα από νέους συγγραφείς, μεταξύ των οποίων και ο γιος του Στέφανος ιδρύουν το 1925 το ‘Θέατρο Τέχνης’, όπου ο Πιραντέλλο αναλαμβάνει την καλλιτεχνική διεύθυνση. Το θέατρο εγκαινιάζει τη δραστηριότητά του με το μονόπρακτο έργο του συγγραφέα ‘Το πανηγύρι του καραβοκύρη’, ενώ κάνει περιοδείες στη Γαλλία, στη Γερμανία, στην Αργεντινή και στη Βραζιλία. Το 1928, το ‘Θέατρο Τέχνης’ της Ρώμης διαλύεται, ενώ την ίδια περίοδο, ο Λουίτζι Πιραντέλλο γράφει το ‘Απόψε αυτοσχεδιάζουμε’. Δύο χρόνια αργότερα, ο συγγραφέας προσκεκλημένος της εταιρείας ‘Metro Goldwyn Mayer’ αναχωρεί για την Αμερική για να παρακολουθήσει τα γυρίσματα της ταινίας ‘Όπως με θέλεις’, με πρωταγωνίστρια την Γκρέτα Γκάρμπο, ενώ το 1934, η Σουηδική Ακαδημία απονέμει στον Πιραντέλλο το βραβείο Νόμπελ για τη λογοτεχνική παρουσία της χρονιάς, ενώ με αφορμή την τιμητική διάκρισή …νται οι κωμωδίες του σε όλο τον κόσμο και …στον ήδη μεγάλο αριθμό των προηγούμενων… των έργων του και άλλες καινούργιες, τόσο … όσο και των διηγημάτων τoυ.

…εκεμβρίου του 1936, Ο Λουίτζι Πιραντέλλο αρρωσταίνει από πνευμονία και πεθαίνει, αφήνοντας στη μέση το τελευταίο του θεατρικό έργο ‘Οι γίγαντες του βoυ… χρόνια μετά το θάνατό του, οι στάχτες τoυ μετα….Αρχαιολογικό μουσείο του Aγκριτζέντο για να …. οριστικά το 1961 στη βίλα του ‘Χάος’, η οποία έχει κηρυχθεί με σχετικό διάταγμα σε εθνικό ….

…ο του Λουίτζι Πιραντέλλο με 30 μεγάλα και 13 μικρά έργα εμφανίζει όλες τις παραλλαγές της … ανάμεσα στο προσωπείο και την πραγματικότητα … κρoυση που οδηγεί στο δράμα. Το στοιχείο που ….v ουσία του πιραντελλικού σαρκασμού είναι η …υτοσκόπηση, η ανίχνευση του δεύτερου ‘εγώ’ …η μάσκα τoυ πρώτου, του επιφανειακού. Το θέα…. ριστρέφεται γύρω από την αυταπάτη της ζωής και …στην ανέλπιδη προσπάθεια του ανθρώπου να …σει για τον εαυτό του και για τους άλλους μια… ντική βεβαιότητα ιδεώδους και πίστης. Μέσα από …ό του έργο διαφαίνεται ότι κάθε άτομο δεν έχει … η σταθερή αλήθεια, αλλά πλάθει την αλήθεια του … με τις συνθήκες που του επιβάλλονται και τον … χωρίς συχνά και το ίδιο το άτομο να έχει συνεί … ής της αλλαγής. Έτσι, κάθε άνθρωπος φορά ένα …. , με το οποίο είναι γνωστός στους άλλους ή και … λοι του επιβάλλουν και με αυτό ρυθμίζει και ο ίδιος …ρική αγωγή τoυ. Αλλά υπάρχει και ένα άλλο προ…έσα στο ‘έσω εγώ’, το οποίο όμως δεν είναι ικανό … ιο το άτομο να καθορίσει.

…τή την απιστία προς την ησυχαστική βεβαιότητα της … στρέφονται όλα του τα θεατρικά έργα, τα μυθιστο…ου, οι διακόσιες πενήντα νουβέλες του, τα δοκίμιά …ως και οι επτά συλλογές ποιημάτων του. Μέσα από … τεχνικό δημιούργημά του αναδιπλώνεται ένας φιλο …. προβληματισμός, ο οποίος στο μεγαλύτερο ποσο… στηρίζεται στο ‘εύρημα’, αλλά και στο ‘απροσδό … ο δράμα της προσωπικότητας, η αγωνία της αυτό… , αλλά και η ταραγμένη συνείδηση, που προσπαθεί … ρίσει από τα πολλά της προσωπεία το αληθινό της … ο αποτελούν τους κύριους πρωταγωνιστές στο θέα … Πιραντέλλο. Οι ήρωές του κινούμενοι όλοι γύρω … υπόθεση πλαστοπροσωπίας (η οποία μοιραία τους …βληθεί από την αρχή) οδηγούνται στο σημείο εκείνο, …εταξύ προσώπου και προσωπείου ξεσπά μια αντίθεση, ….κρουση αυτή πραγματώνεται στα έργα του Πιραντέλλο …ά είδη ιλαροδράματος -όταν τα πρόσωπα αντιτίθενται …προσωπεία που φοράει ο καθένας ή που του φοράνε οι …όταν έρχεται αντιμέτωπος με την πραγματικότητα, η …δεν είναι ποτέ η ίδια για όλους.

… τέχνη μου -λέει ο Πιραντέλλο- είναι γεμάτη πικρή … νια για όλους εκείνους που εξαπατούν τον εαυτό τους. … σο, αυτή η συμπόνια δεν μπορεί παρά να συνοδεύεται από το άγριο περιγέλασμα της μοίρας που καταδικάζει τov άνθρωπο στην ‘απάτη’. Όταν ένας άνθρωπος ζει, ζει και δε φαίνεται. Λοιπόν κάντε έτσι, ώστε να φαίνεται, δείξτε του την ώρα που ζει υπό το κράτος των παθών του. Βάλτε μπροστά του έναν καθρέφτη. Τότε, ή μένει κατάπληκτος από την όψη του ή στριφογυρίζει τα μάτια του για να μη δει τον εαυτό του ή έξω φρενών φτύνει την εικόνα του ή οργισμένος δίνει μια γροθιά για να την καταστρέψει .. Κι αν γελούσε, δεν μπορεί πια να γελάσει άλλο. Κι αν έκλαιγε δεν μπορεί πια να κλάψει. Μια φορά, κάτι δυσάρεστo θα είναι το αποτέλεσμα. Αυτό το δυσάρεστο είναι τo θέατρό μου’.

Η αντίληψη του Πιραντέλλο για τη σχετικότητα της αλήθειας δεν αποτελεί εύρημα δικό του, αφού είχε υποστηριχτεί πολύ νωρίτερα από τον Ηράκλειτο, τον Πρωταγόρα, τον Γοργία ως τον Σπένσερ και τον Καντ, αυτοί που απόδειξαν πως τόσο η γνώση, όσο και η ηθική αλλάζουν σύμφωνα με το χώρο, το χρόνο και το υποκείμενο που τους κρίνει. Αυτό όμως που επηρέασε βαθιά τον Πιραντέλλο είναι η θεωρία της Σχετικότητας του Αϊνστάιν.

Τι ακριβώς είναι όμως το θέατρο του Πιραντέλλο; Γιατί ούτε δράμα αποτελεί, ούτε κωμωδία, αλλά ούτε και φάρσα. Απλά είναι ένα δράμα που καταφεύγει στους τρόπους της κωμωδίας και καταλήγει φάρσα και μια κωμωδία, που μοιάζει με φάρσα και είναι δράμα, με κύριο συστατικό την ειρωνεία αλλά και το χιούμορ. Γνήσιος εκπρόσωπος του θεάτρου Γκροτέσκο και απόγονος της Κομμέντια ντελ Άρτε θα δώσει ο ίδιος σ’ όλο του το θεατρικό έργο το γενικό τίτλο ‘Γυμνές μάσκες’.

Ο πόθος της εξουσίας, ο αγώνας για κοινωνικά ιδανικά και γενικά οι κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις δεν αφορούν το έργο του Πιραντέλλο. Αυτό όμως που κυριαρχεί ίσως και λόγω του μεσογειακού πάθους του συγγραφέα είναι ο έρωτας. Ένας έρωτας που εκδηλώνεται άλλοτε σαν σαρκική μίξη, άλλοτε σαν μια πλατωνική επιθυμία και άλλοτε σαν ένα όνειρο πλημμυρισμένο από συναισθήματα, αλλά πάντοτε σαν ένας έρωτας ‘έγκλημα’, μια μοιχεία, μια αιμομιξία, γενικά ένας έρωτας καταδικαστέος. Ένας έρωτας, που για τον Πιραντέλλο σημαίνει πάντα θάνατο. Η ερωτική σχέση θεωρείται αμαρτία, αφού αποτέλεσμα αυτής είναι η γέννηση, η οποία αποτελεί το πρώτο βήμα προς το θάνατο.

Το βεβαρυμμένο παρελθόν των ηρώων του Πιραντέλλο δρα καταλυτικά σε σχέση με το χρόνο -ένα ακόμη καθοριστικό στοιχείο των έργων τoυ- αφού πριν ακόμα ανοίξει η αυλαία, τα πρόσωπα κουβαλάνε κάτι το ‘ένοχα’ ερωτικό που εκτυλίχθηκε στο παρελθόν, κάτι που συνέβη πριν από χρόνια, κάτι που όμως σημαδεύει την τωρινή τους ύπαρξη, αφού το ερωτικό ‘έγκλημα’ ξαναγυρνά στη μνήμη, παρά τις προσπάθειες της συνείδησης να το απωθήσει. Μ’ αυτόν τον τρόπο, ο χρόνος παίρνει τη μορφή του κύριου πρωταγωνιστή στα έργα του Πιραντέλλο, ένας πρωταγωνιστής που εμφανίζεται ήδη από τα πρώτα χρόνια της συγγραφικής του δραστηριότητας, όταν ακόμη δεν είχε αποκρυσταλλωθεί το περίγραμμα της πιραντελλικής γραφής. Έτσι, οι παραλλαγές της πολλαπλής πραγματικότητας κινούνται πάνω σ ‘ έναν κάθετο άξονα, του έρωτα, του χρόνου και του θανάτου.

Ωστόσο, μέσα σ’ αυτόν το λαβύρινθο της ψυχής, η λύτρωση μπορεί να επέλθει, αρκεί τα πρόσωπα να έχουν τη δύναμη να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα. Η εκρηκτική ‘φιλοσοφία ζωής’ του Πιραντέλλο όμως είναι μια φιλοσοφία, που δε δίνει απαντήσεις στο υπαρξιακά ερωτήματα και αυτό όχι από αδυναμία του ‘εγκεφαλικού’ συγγραφέα, αλλά γιατί έχει κιόλας επιτευχθεί, αφού η ίδια η απάντηση είναι το αρχικό ερώτημα. Είναι μια λογική που χωράει στον παραλογισμό και ένας παραλογισμός που χωράει στη λογική, με μοναδικό αποτέλεσμα την ύπαρξη της αλήθειας ως υπόθεση υποκειμενική, καταρρίπτοντας έτσι το κύρος της αντικειμενικής αλήθειας.

Όπως υποστήριζε ο Πιραντέλλο:

‘Δεδομένη αλήθεια δεν υπάρχει. Η σημερινή αλήθεια δεν είναι και αυριανή. Τίποτα δεν είναι αληθινό, αλλά γι’ αυτό ακριβώς καθετί μπορεί να είναι αλήθεια, τη στιγμή που έχει κανείς τη θέληση να το πιστέψει και τη δύναμη να το επιβάλλει. Καθένας μας πρέπει να δημιουργεί μόνος του την αλήθεια του και η αλήθεια πρέπει να δημιουργείται ολοένα. Αυτό άλλωστε δε γίνεται στη ζωή; Τι άλλο είναι οι αγώνες που κάνουμε παρά αγώνες για να επιβάλλουμε καθένας την αλήθεια του; Η ζωή στη βάση της είναι αναγκασμένη να υπακούει σε δύο μεγάλες ανάγκες, εντελώς ασυμβίβαστες μεταξύ τους. Η πρώτη ανάγκη είναι της αδιάκοπης ροής, για την οποία μιλάει ο Έλληνας φιλόσοφος. Το σταμάτημα της ροής είναι ο θάνατος. Η δεύτερη ανάγκη της ζωής είναι ότι πρέπει να δώσει στον εαυτό της μια μορφή. Η μορφή όμως είναι ένα είδος σταματήματος της ζωής. Γι’ αυτό λοιπόν, για να μπορεί δηλαδή η ζωή να υπακούει στις δύο αντίθετες αυτές ανάγκες δεν έχει άλλο τρόπο, παρά να δημιουργεί διαρκώς μορφές και διαρκώς να τις καταστρέφει…’

Αυτό άλλωστε έκανε και ο ίδιος με τα έργα του: δημιουργούσε συνεχώς νέες μορφές, οι οποίες κάθε φορά αποτελούσαν μια καινούργια παραλλαγή πάνω στο ίδιο θέμα. Αυτή η συνεχής μετατόπιση του προβληματισμού του ήταν καθαρά απόρροια των δικών του βιωμάτων. Αυτό αποδεικνύεται και από την ομοιότητα των ηρώων μεταξύ τους, που υπάρχει στα έργα του. Τα πρόσωπά του μοιάζουν γιατί απλά μοιάζουν στον ίδιο τον Πιραντέλλο. Το δικό του προσωπικό δράμα ξετυλίγεται λίγο πολύ σε κάθε δημιουργία του, έτσι ώστε κάθε έργο τoυ να αποτελεί και ένα κομμάτι του πάζλ της αυτοβιογραφίας του.

Τα στενά όρια που χωρίζουν τη λογική με την τρέλα είναι το στοιχείο εκείνο που διαπραγματεύεται στα περισσότερα έργα του, στοιχείο όμως που το βίωσε πολλαπλάσια ο ίδιος, αφού για μεγάλο χρονικό διάστημα ήταν αποτραβηγμένος από τον κόσμο, απομονωμένος στον εαυτό του δίπλα στην τρελή γυναίκα του. Έτσι, η ζωή αποτελούσε για τον Πιραντέλλο όχι μια πραγματικότητα, αλλά ένα άλυτο πρόβλημα. Την τρέλα την είχε χρησιμοποιήσει και ο Σαίξπηρ στα έργα του. Απλά, οι τρελοί ήρωες του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα, του Πιραντέλλο σε σύγκριση με τους ήρωες (τρελούς) του Σαίξπηρ είναι περισσότερο νευρωτικοί. Το προσωπικό τoυ βίωμα πήρε μορφή μέσα από το θέατρό του, με αντιπροσωπευτικότερο δείγμα της τέχνης του τον ‘Ερρίκο τον Δ’. Η σχετικότητα της αλήθειας, ο χρόνος , η τρέλα, καθώς και το δράμα της προσωπικότητας περιστοιχίζονται σ’ αυτό το έργο με θαυμάσια σκηνική δεξιοτεχνία, η οποία απορρέει από τη γνήσια αισθητική του συγγραφέα. Μια αισθητική, για την οποία διατυπώθηκαν από πολλούς και αντιρρήσεις, αφού ο συνεχής προβληματισμός του Πιραντέλλο θεωρήθηκε ένας ψυχρός τρόπος σκέψης χωρίς περιεχόμενο. Αν όμως κοιτάξει κανείς πιο προσεχτικά τι κρύβεται κάτω από τα προσωπεία των ηρώων του, θα διαπιστώσει ότι όχι μόνο δεν αποτελεί ο συγγραφέας έναν ψυχρό παρατηρητή, αλλά έναν άνθρωπο γεμάτο ευαισθησίες, που έσκυψε με αγάπη και συγκίνηση πάνω στον ανθρώπινο πόνο της ψυχής.

Αυτό όμως που δικαιώνει απόλυτα τov Πιραντέλλο, χαρακτηρίζοντάς τον μοναδικό και πρωτοπόρο είναι n ξεχωριστή ιδιότητά του να παρουσιάζει ταυτόχρονα τα πάντα με τη διπλή τους όψη. Μέσα από τα έργα του, η ζωή φαντάζει διχασμένη, κομμένη στα δύο, όπως ακριβώς διχασμένη είναι και για τον ίδιο η ανθρώπινη προσωπικότητα. Άλλωστε και τα έργα του τα έγραψε σε μια εποχή αμφισβήτησης και αμφιβολίας, στην εποχή του μεσοπολέμου.

Ποιο είναι όμως αυτό το στοιχείο που κρατά άσβεστη τη φλόγα του θεάτρου του Πιραντέλλο μέχρι και σήμερα; Πώς επιβιώσανε τα έργα του, αφού και άλλων δραματουργών οι πρωτοτυπίες και οι καινοτομίες κατάντησαν με τον καιρό κοινοτοπίες; Το θέατρο του Λουίτζι Πιραντέλλο ζει και θα ζει γιατί όχι μόνο υπήρξε κάποτε μια εντυπωσιακή καινοτομία, αλλά γιατί μέσα του κλείνει μια καθαρά δραματική ανατομία της ανθρώπινης ύπαρξης.

Βιβλιογραφία

– ‘Πρόσωπα του νεώτερoυ δράματος’– Μ. Πλωρίτης, Εκδ. ‘Γαλαξίας’, 1965

– ‘Η ταφή των χθεσινών αμαρτημάτων’– Β. Παγκουρέλης

ΤΖΕΝΗ ΔΡΟΣΟΥ