Η ιστορία του τραγουδιού των Γιαγιάδων της Σάμου που τους ‘κάψαν μάνα ζωντανή

Οι Γιαγιάδες ήταν μια οικογενειακή συμμορία που έλεγχε το νησί της Σάμου πριν ενοποιηθεί με την Ελλάδα και ήθελε να διατηρήσει τα ‘’προνόμιά’’ της και μετά την ένωση. Είναι αλήθεια ότι συμμετείχαν στους πολέμους για την απελευθέρωση του νησιού αλλά μετά την ενοποίηση αξίωναν προνομιούχο μεταχείριση. Άλλοτε ως πειρατές άλλοτε ως ληστές, άλλοτε ως κυνηγοί ληστών, άλλοτε ως πολιτευτές είχαν καταφέρει να εξελιχθούν σε τοπικούς παράγοντες που στις 6 Ιουνίου του 1925 οργάνωσαν το τρίτο τους Κίνημα ενάντια στην Κυβέρνηση Μιχαλακόπουλου καταλαμβάνοντας όλες τις Αρχές του νησιού. Μάλιστα υποστηριζόμενοι από εκατοντάδες οπαδούς τους λήστεψαν το Δημόσιο Ταμείο και την Εθνική τράπεζα του νησιού αποκομίζοντας περίπου 1,000.000 δραχμές και μετά την αποτυχία του κινήματος τους κατέφυγαν στο Ιταλοκρατούμενα Δωδεκάνησα. Πολιτικά ήταν βασιλόφρονες και αντίπαλοι του Θεμιστοκλή Σοφούλη αλλά και του Βενιζέλου αργότερα. Στα χρόνια του Εθνικού διχασμού συντάχθηκαν με τον Βασιλιά, συμμετέχοντας σε βιαιοπραγίες εις βάρος των Βενιζελικών της Σάμου γιαυτό το 1917 τα καταδιωκτικά αποσπάσματα των Αμυνητών του Βενιζέλου όταν κατέλαβαν το νησί, βασάνισαν και έκαψαν ζωντανή την μάνα τους για να μαρτυρήσει που κρύβονταν οι Γιαγιάδες ενώ αποκεφάλισαν τον τρίτο αδερφό τους το Γιώργη περιφέροντας το κεφάλι του στα χωριά της Σάμου. Οι υπόλοιποι συνελήφθησαν και μεταφέρθηκαν στην Αθήνα όπου αμνηστεύτηκαν μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου. Μάλιστα Ιωάννης Γιαγιάς, που ήταν και εγγράμματος, διορίστηκε σε δημόσια θέση στην Ικαρία. Είχαν έρεισμα και οπαδούς στο νησί και τους υπολόγιζαν. Ο Γιάννης Γιαγιάς συμμετέχει στις εκλογές του 1928 ως ανεξάρτητος υποψήφιος και κατά την προεκλογική περίοδο η ομάδα του εμπλέκεται σε βίαια επεισόδια, γιαυτό συλλαμβάνονται και οδηγούνται στις φυλακή. Εκεί γνωρίζονταi με μέλη του ΚΚΕ που έχουν συλληφθεί με την διαδικασία του Ιδιώνυμου και προσχωρούν και οι Γιαγιάδες στο κόμμα των Εργατών. Ο Γιάννης αρθρογραφεί στον “Ριζοσπάστη” και στις εκλογές του 1933 είναι υποψήφιος του ΚΚΕ στην Σάμο. Για τη κομμουνιστική του δράση όμως συλλαμβάνεται και φυλακίζεται ως το 1935 και εξερχόμενος από τη φυλακή συμπορεύεται πάλι με τους βασιλόφρονες προτρέποντας του Σαμιώτες να στηρίξουν τον Βασιλιά Γεώργιο Β΄ στο τότε δημοψήφισμα. Στην κατοχή τάχθηκαν ενάντια στο ΕΑΜ και μεταπολεμικά πρωτοστάτησαν στις διώξεις και τους βασανισμούς των αντιστασιακών της Σάμου. Η πυρπόληση όμως της μάνας τους (και μάλιστα ζωντανή) τους έκανε γνωστούς και θρυλικούς στις μετέπειτα γενεές μέσα από το γνωστό τραγούδι που συνέθεσε και τραγούδησε ο Κώστας Ρούκουνας και ακούστηκε σ’ όλον τον πλανήτη. Το 1995 με τη χορηγία του περιοδικού μας «Οι Γιαγιάδες» ξανά- ηχογραφήθηκαν με τη φωνή της Τασίας Βέρρα και το πολιτικό έγκλημα ήλθε πάλι στην μνήμη του κόσμου. Στο ίδιο δίσκο ηχογραφήσαμε τα τραγούδια δύο ακόμη πολιτικών εγκλημάτων της τότε εποχής του Γιώργου «Σωτήρχαινα» που πρωτοστάτησε για την απονομή κλήρου στους πρόσφυγες της Μικρά Ασίας και προφυλακίσθηκε και εκτελέστηκε στην Αίγινα το 1932 και του Γιαννάκη Καραλή που δολοφονήθηκε στην Κοντοβάζαινα για να πάρει τη Δημαρχία. Όλα αυτά τα τραγούδια συμπεριλαμβάνονται στο   CD της Τασίας Βέρρα «Τα κλέφτικα που δεν είχα πεί» (Αθηναϊκή Δισκογραφική». Για τη ζωή και την δραστηριότητα των Γιαγιάδων και τα κινήματα τους στη Σάμο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ”Δημιουργία” ένα ογκώδες βιβλίο που έγραψε ο Μ. Γ. Βαρβούνης και περιλαμβάνει και απομνημονεύματα του  οπλαρχηγού Γιάννη Γιαγιά ο οποίος περιγράφει με λεπτομέρειες την τότε εποχή στο νησί της Σάμου.