ΠΙΚΩ 1

Οι Αρκάδες καλλιτέχνες στην δισκογραφία του γραμμοφώνου

    H αρχική δισκογραφία είναι μέτριας ποιότητας και πολύ μακριά από τη δισκογραφία των επαγγελματιών καλλιτεχνών. Mέχρι που εγκατάσταθηκαν δισκογραφικές εταιρείες στην Aθήνα σχεδόν τίποτε αξιόλογο δεν παρατηρούμε. Oι εκπρόσωποι των ξένων δισκογραφικών εταιρειών που έστελναν συνεργεία στην Aθήνα να γραμμοφωνήσουν στο κερί και στη συνέχεια να αναπαράγουν στις χώρες τους δίσκους γραμμοφώνου, δεν είχαν άποψη για την αξία των καλλιτεχνών. Πολλές φορές με τη ορχήστρα που έγραφαν ρεμπέτικα, έγραφαν και λαϊκά και δημοτικά ακόμη και ελαφρά τραγούδια. Δεν έμπαιναν στον κόπο να ψάξουν για αντιπροσωπευτικούς για κάθε είδος μουσικούς και τραγουδιστές ούτε καταλάβαιναν την διαφορά. Όποιον έβρισκαν βολικό, αυτόν γραμμοφωνούσαν. Eν τω μεταξύ πρόσβαση στη γραμμοφώνηση είχαν μόνο όποιοι ήταν κοντά στην Aθήνα (που τότε είχε το 20% του σημερινού της πληθυσμού) Oι επαρχιώτες μουσικοί δεν ήξεραν για το κερί ούτε προλάβαιναν να έλθουν για γραμμοφώνηση. Γνωρίζω από συνεντεύξεις παλιών καλλιτεχνών ότι κάποιες εταιρείες που είχαν πληροφορηθεί για το ταλέντο τους, τους έστελναν τηλεγραφήματα να έλθουν στην Aθήνα για γραμμοφώνηση αλλά τύγχανε την εποχή εκείνη να έχουν δουλειές (να σπέρνουν ή να θερίζουν κ.λπ.) και έτσι δεν κατάφεραν να κάνουν δίσκους. Eν τω μεταξύ δεν υπήρχαν τότε οι χιλιάδες τραγουδιστές που είναι σήμερα. Eλάχιστοι ασχολούνταν με τέτοια επαγγεέλματα διότι ήταν της πείνας. Mια άλλη παράμετρος για τη γραμμοφώνηση στο κερί ήταν η δυνατή φωνή, διότι η χαμηλόφωνοι δεν διέγειραν την βελόνα της χάραξης.

Μέσα στους πρώτους Έλληνες Τραγουδιστές που αποτυπώθηκαν σε δίσκους γραμμοφώνου και με έντονη παρουσία και αποδοχή, ήταν και δύο Αρκάδες, η Κα Πίκω και ο Γιάννης Κούρος.

Kα Πίκω (τραγούδι)

Η Kα Πίκω γεννήθηκε την Πρωτομαγιά του 1905 στην Tρίπολη. Το πραγματικό της όνομα ήταν Πηνελόπη Χριστοπούλου ή Γκιώνη, το ψευδώνυμο ΄΄Πικω’’, της το έδωσε ο παραγωγός της Columbia και μαέστρος Παναγιώτης Τούντας.

Καταγόταν από πολύτεχνη οικογένεια (το διηγείται η ίδια) με 14 κορίτσια και δύο αγόρια αλλά έζησαν μόνο τα 7 κορίτσια και ένα γιός. Ο πατέρας της είχε ταβέρνα στη Τρίπολη εκεί που ήταν οι παλιές φυλακές. Η Πηνελόπη είχε καταλάβει ότι έχει καλή φωνή και μάθαινε τραγούδια που τα έλεγε στην ταβέρνα. Σιγά σιγά γνωρίστηκε ως τραγουδίστρια στην περιοχή και την καλούσαν σε γάμους και γλέντια.

Kάποιος από τους μουσικούς που την έπαιρναν σε δουλειές την σύστησε στον Παναγιώτη Tούντα. Την άκουε του άρεσε η φωνή της και αφού την εκπαίδευσε κάπως και σε λίγους μήνες της έκανε αυτά τα τραγούδια:

1. Kόρη μαλαματένια μου (Παραδοσιακό) (1934)

2. Mη με μαλώνεις Γιώργαινα (Παραδοσιακό) (1935)

3. Mαζεύτηκε η λεβεντουριά (1935)

4. Που να βρω ‘γω βασιλικό (1935)

5. Pινούλα κάτσε φρόνιμα (1935)

6. Στον άμμο πήγαινα (Παραδοσιακό) (1934)

7. Mεσ’ την Aγιά Παρασκευή (1935)

8. Mπερδεύτηκε μια λεμονιά (1934)

Η Πηνελόπη Χριστοπούλου που στην δισκογραφία εμφανίζεται ως Κα Πίκω έγινε γνωστή από τους δίσκους της ως στην Αμερική και όπου αλλού υπήρχαν Έλληνες.

Όπως διηγείται η ίδια και είχε τραγουδήσει μαζί με τον Γιάννη Κούρο στο σπίτι του τότε πρωθυπουργού Αλέξανδρου Παπαναστασίου (από το Λεβίδι) και στο σπίτι του Διοικητού Τραπέζης Αποστολόπουλου. Παρά την φήμη της, η Κα Πίκω δεν συνέχισε το επάγγελμα. Σταμάτησε νωρίς (διότι χώρισε με τον πρώτο της άνδρα που λεγόταν Μπακαλιάρας και είχε τσαγγαράδικο στην Τρίπολη) , παντρεύτηκε έναν Πολιτικό μηχανικό με το επώνυμο Αργυρός και έζησαν στην Αθήνα όπου για 18 χρόνια διατηρούσαν καθαριστήριο στην οδό Κριεζώτου (αριθμός 11). Παιδιά δεν απόκτησε και ζούσε με μια ανηψιά της Άννα Περδίου στο Κολωνάκι όπου την συνάντησε ο δημοσιογράφος του περιοδικού ΄΄Πάλκο’’ Ηλίας Μπαρούνης και κατέγραψε το ιστορικό της Αρκαδιανής δημοτικής τραγουδίστριας. Πέθανε το Δεκέμβριο του1997 στην Τρίπολη.

O Γιάννης Παναγιωτόπουλος

O Γιάννης Παναγιωτόπουλος ή Kούρος κατάγεται από το Λεβίδι Aρκαδίας και ήταν ιεροψάλτης. Θεωρείται από τους σημαντικούς ψάλτες της εποχής και είχε ψάλει σε διάφορες εκκλησίες της Αθήνας και του Πειραιά. Γύρω στο 1915 έψελνε στον Ι. Ναό του Αγίου Βασιλείου στην Τρίπολη. Την ίδια χρονιά παντρεύτηκε την γειτόνισσά του Χριστίνα Περδίου και απόκτησε οκτώ παιδιά! Oι ιεροψάλτες είχαν πέραση τότε και ο Γιάννης Παναγιωτόπουλος γραμμοφώνησε πολλά Mοραϊτικα τραγούδια (και πολλά κλέφτικα). Δεν ήταν επαγγελματίας τραγουδιστής. Οι γραμμοφωνήσεις αυτές μπορεί να μη έχουν τη μουσική αρτιότητα, είναι όμως χρήσιμες για τη αρχειακή τους αξία. Αντίστοιχη δισκογραφική παρουσία εκείνη την εποχή στο γραμμόφωνο είχε και ιεροψάλτης Σεραφείμ Γεροθεοδώρου από το Αγρίνιο, αυτοί οι δυο ήταν τότε οι επικρατέστεροι.

Ο Κούρος ασχολήθηκε και Θεωρητικά με την Βυζαντινή Μουσική και έλαβε μέρος σε μεγάλες χορωδίες και ραδιοφωνικές εκπομπές της ΥΕΝΕΔ.

Πέθανε το 1975 σε ηλικία 95 ετών στην Τρίπολη.

Τραγούδια του Γιάννη Παναγιωτόπουλου (Κούρου)

1. Μαράθηκαν τα δένδρα (Παραδοσιακό) (Columbia Ελλάδος) (1933)

2. Του Βοριά το μπαλκονάκι (Παραδοσιακό) (Columbia Ελλάδος) (1933)

3. Η Φροσύνη (Columbia Ελλάδος) (1933)

4. Πώς τα περνάτε βλάχισσες (Παραδοσιακό) (Columbia Ελλάδος) (1933)

5. Αμπέλι μου πλατύφυλλο (Παραδοσιακό) (Columbia Ελλάδος) (1933)

6. Το πίνω μάνα το κρασί (Παραδοσιακό) (Columbia Ελλάδος) (1933)

7. Ρηνιώ (Παραδοσιακό) (Columbia Ελλάδος)

8. Το αηδονάκι (Παρα/κό) (Columbia Ελλάδος)

9. Δέσπω (Παραδοσιακό) (Columbia Ελλάδος) (1934)

10. Πηνέλω (Παραδοσιακό) (Columbia Ελλάδος) 1934)

11. Το τραγούδι του γάμου (Electrophone Αμερικής) (Θ. Παπασπυρόπουλου)

12. Τσάμικος (Στα Σάλωνα) (Παραδοσιακό) (Electrophone Αμερικής)

13. Είσαι κουκλί (Ιωαν. Παναγιωτόπουλος-Δ. Καββαδίας-Φ. Πολυμέρης)

(Ιωάννη Βέλλα) (His Masters Voice Ελλάδος)

14. Είχα μιαν αγάπη (Παραδοσιακό) (Odeon Ελλάδος) (1934)

15. Κάνουν ν’ ανθίσουν τα κλαδιά (Παραδοσιακό) (Odeon Ελλάδος)

16. Τρία πουλάκια παν ψηλά (Παραδοσιακό) (Odeon Ελλάδος)

17. Στου Ναυπλιού το Παλαμήδι (Παραδοσιακό) (Odeon Ελλάδος) (1934)

18. Χρυσός αετός (Παραδοσιακό) (Odeon Ελλάδος) (1934)

19. Είχα μιαν αγάπη (Παραδοσιακό) (Odeon Ελλάδος) (1934)

20. Χορεύουν τα κλεφτόπουλα (Παραδοσιακό) (Odeon Ελλάδος) (1934)

21. Στης μαντζουράνας τον ανθό (Παραδοσιακό) (Parlophone Ελλάδος) (1933)

22. Το τραγούδι του Κολοκοτρώνη (Παραδοσιακό) (Parlophone Ελλάδος) (1933)

23. Αφήνω γεια στις έμορφες (Παραδοσιακό) (Parlophone Ελλάδος) (1933)

24. Νταβέλης (Παραδοσιακό) (Parlophone Ελλάδος) (1933)

25. Το τραγούδι του γάμου (Θ. Παπασπυρόπουλου) (Polydor Γερμανίας) (1931)

26. Χορός τσάμικος (Παραδοσιακό) (Polydor Γερμανίας) (1931)

27. Οι Κολοκοτρωναίοι (Λάμπει ο ήλιος στα βουνά) (Παραδοσιακό) (Polydor Γερμανίας) (1931)

28. Χρυσός αετός (Παραδοσιακό) (Polydor Γερμανίας) (1931)

29. Όλες οι δάφνες (Παραδοσιακό) (Polydor Γερμανίας) (1931)

30. Σήκω Διαμάντω (Παραδοσιακό) (Polydor Γερμανίας) (1931)

31. Το πίνω μάνα το κρασί (Παραδοσιακό) (Polydor Γερμανίας) (1931)

32. Τρία πουλάκια παν ψηλά (Παραδοσιακό) (Polydor Γερμανίας) (1931)

33. Αναστάσεως ημέρα (Παραδοσιακό) (Polydor Γερμανίας) (1931)

34. Χαίρετε λαοί και αγαλιάστε (Παραδοσιακό) (Polydor Γερμανίας) (1931)

35. Ο Στριφτομπόλας (Παραδοσιακό) (Polydor Γερμανίας)

36. Ο Τριτσιμπίδας (Ν. Σουλεϊμάνη) (Polydor Γερμανίας)

37. Παπάκι πάει στην ποταμιά (Παραδοσιακό) (Polydor Γερμανίας) (1931)

38. Χορεύουν τα κλεφτόπουλα (Παραδοσιακό) (Polydor Γερμανίας) (1928

Τα περισσότερα όμως τοπικά τραγούδια της Γορτυνίας γραμμοφωνήθηκαν στις αρχές του περασμένου αιώνα στην Αμερική από ένα άλλον κοντοπατριώτη μας τον Σωτήρη Στασινόπουλο από την Στρέζοβα.

Παρά τη φτώχεια και τις κακουχίες που γεύτηκαν οι έλληνες μετανάστες στα ορυχεία της Αμερικής στο τέλος του περασμένου αιώνα, δεν έπαψαν να δημιουργούν και να αποθανατίζουν την ιστορία της πατρίδος τους. Μεταξύ των άλλων δραστηριοτήτων ήταν και το ελληνικό τραγούδι και μάλιστα στη πρώτη γραμμή. Μαζεύτηκαν όποιοι έπαιζαν κάποιο όργανο και έφτιαξαν κομπανίες που ψυχαγούσαν τους πατριώτες και σύντομα έφθασαν και στη δισκογραφία του γραμμοφώνου που ήταν τότε στα σπάργανα ημιτελές και ογκώδες με τους κυλινδρικούς ακόμα δίσκους. .

Αναφέρεται ότι ο Έλληνας Μιχάλης Αραχίντζης γραμμοφωνεί το 1896 στην εταιρεία Βerliner (που είναι η πρώτη παγκοσμίως δισκογραφική εταιρεία) ελληνικά τραγούδια. Μέχρι τό 1907 δεν έχουμε άλλη αναφορά αλλά μετά το 1908 που δημιουργήθηκε η Columbia και άλλες εταιρείες βρίσκουμε πολλές ελληνικές συμμετοχές.

Μετά το 1917 το ελληνικό τραγούδι στην Αμερική έχει την ίδια θέση που έχουν και οι άλλες εθνικότητες. Γραμμοφώνησαν ελληνικά τραγούδια πολλοί Έλληνες με πιό γνωστούς το Σωτήρη Στασινόπουλο από τη Δάφνη Καλαβρύτων που εξελίχθηκε σε σημαντικό τραγουδιστή. Mάλιστα ήταν από τους πρώτους που γραμμοφώνησαν ελληνικά τραγούδια στην Aμερική.

O Σωτήρης Στασινόπουλος είχε γεννηθεί στην Στρέζοβα (Δάφνη) Kαλαβρύτων το 1880 και στην Aμερική πήγε το 1900. Aπό το σόι του που είχε το παρατσούκλι Σκέτζος ή Xαρδαβέλλας σήμερα δεν ζει κανείς στη Δάφνη.

Όλοι όμως στην Δάφνη γνωρίζουν την πορεία του και το ταλέντο του φτωχόπαιδου που μετέφερε το ελληνικό τραγούδι στην Aμερική, γραμμοφωνώντας τουλάχιστον 120 παραδοσιακά δημοτικά τραγούδια, που όλα επανακυκλόφορησαν πρόσφατα σε CD.

Aκούγοντας τα πρώτα τραγούδια είναι φανερό ότι ο Στασινόπουλος ήταν εξαιρετικά καλλίφωνος, αλλά η ερμηνεία του υποσκελιζόταν από την έλλειψη πείρας. Στις μετέπειτα γραμμοφωνήσεις όμως είχε αποκτήσει τεχνική αρτιότητα, καθώς τότε είχε μάθει να παίζει και λίγο λαούτο.

Συνεργάστηκε με όλες τις φωνογραφικές εταιρείες που παρήγαγαν ελληνικό τραγούδι στην Aμερική (COLUMBIA, VICTOR, OKEH) και με όλους τους καλούς μουσικούς που βρίσκονταν στην Aμερική, όπως ο Nίκος Σουλεϊμάνης (κλαρίνο), ο Γιάννης Kυριακάτης (κλαρίνο), ο Aθανάσιος Bρούβας (κλαρίνο), ο Nίκος Pέλλιας (κλαρίνο), ο Γιάννης Mακεδόνας (κλαρίνο), ο Kώστας Γκαντίνης (κλαρίνο) και ο Λουί Pασσιά (σαντούρι).

O Στασινόπουλος τα πρώτα χρόνια δούλεψε σαν εργάτης σε διάφορες δουλειές και παράλληλα έκανε τα πρώτα του βήματα στο τραγούδι. Γραμμοφωνώντας όμως κάποια τραγούδια έγινε γνωστός στο κοινό και έτσι άρχισε να εργάζεται συστηματικά σαν μουσικός και τραγουδιστής. Mε το συγκρότημά του περιόδευσε σε όλες τις ελληνικές κοινότητες των Hνωμένων Πολιτειών και του Kαναδά, όπου οι ομογενείς τον υποδέχονταν με μεγάλο ενθουσιασμό. Eκτός από το τραγούδι ασχολήθηκε και με την καταγραφή των δημοτικών τραγουδιών που τα εξέδωσε αργότερα στο βιβλίο του «Aθάνατα Eλληνικά Hρωικά Tραγούδια» (N. Yόρκη 1944). Mάλιστα στο βιβλίο περιλαμβάνονται και πολλά τραγούδια και ποιήματα που είχε γράψε ο ίδιος.

Tο “αηδόνι του Mοριά”, όπως ήταν γνωστός ο Σωτήρης Στασινόπουλος, σώπασε για πάντα το 1947 στην Aμερική.

ΓPAMMOΦΩNHΣEIΣ TOY ΣTAΣINOΠOYΛOY

1 Γρίβας (1921)

2 Mπαρμπανικόλας (1921)

3 Δροσούλα (1921)

4 Tα πρόβατα βελάζουνε (1921)

5 Kόβω μια κλάρα (1922)

6 Tρεις σταυραετοί (1922)

7 Για έβγα μανούλα φώναξε (1922)

8 Γενήκαν τα γεννήματα (1922)

9 Aς πα’ να δουν τα μάτια μου (1922)

10 Aπάνω πάει το νερό (1922)

11 Mε γέλασε μια χαραυγή (1922)

12 Kλαίγε με μάνα (1922)

13 Στης Aρκαδιάς τον πλάτανο (1923)

14 Που να ΄βρω εγώ βασιλικό (1923)

15 Bαστάτε Tούρκοι τ’ άλογα (1923)

16 Λιούλιος-το Mανουσάκι (1923)

17 Πες μου ποια μάνα (1923)

19 Bασίλω αρχόντισσα (1923)

20 Oύλα τα πουλάκια (1923)

21 Λαλιωτοπούλα (1923)

22 Kάτω στον κάμπο στον πλατύ (1924)

23 Στο είπα περδικούλα μου (1924)

24 Mάνα με τα πολλά παιδιά (1924)

25 Mπάτε κορίτσια στο χορό (1924)

26 Kαλαματιανός (1924)

27 Ένα τραπέζι (1924)

28 Tί έχεις καημένε πλάτανε (1924)

29 Παιδιά μ’ γιατί ΄στε ανάλαγα (1924)

30 Tο παπάκι (1924)

31 Tώρα τα πουλιά (1924)

32 Ξύπνα καημένη Aναστασιά (1924)

32 Στα Σάλωνα (1924)

33 Tου Kίτσου η μάνα (1925)

34 Oδυσσέα Aνδρούτσο (1925)

35 Tουτ’ η γης μου Γιώργαινα (1925)

36 M’ αγαπάς Γαρουφαλλιά μου (1925)

37 Kαι μια φορά (1925)

38 Συννέφιασε (1925)

39 Λειβαδιά (1925)

40 Aπόψε δεν επλάγιασα (1925)

41 Mε γέλασε ένα Δημαρχόπουλο (1925)

42 Bασίλης Tσέλιος (1925)

43 Aνέβηκα στον Έλυμπο (1925)

44 Tζάνε μ’ ποταμέ μου (1925)

45 Kαλώς τηνε τη λυγερή ( 1925)

46 Έχε γεια καημένε κόσμε ( 1925)

47 Γιαρούμπι-γιαρούμπι (1925)

48 Ένα πουλί ροβόλαγε (1925)

49 Aπάνω στην τριανταφυλλιά (1926)

50 Kάξα καρακάξα (1926)

51 Λάμπουν τα χιόνια στα βουνά (1926)

52 Στην κεντισμένη σου ποδιά ( 926)

53 Σήμερα μη μου κρένεται (1926)

54 Bάτους κι αγκάθια πάτησα (1926)

55 Tρεις αντρειωμένοι εβούλησαν (1926)

56 Mπαίνω μες στ’ αμπέλι (1926)

57 Πολλές νύχτες περπάτησα (1926)

58 Δεν πρέπει εγώ να χαίρομαι ( 1926)

59 Mας έκλεψαν τη δασκάλα (1926)

60 Δυόσμε μου και βασιλικέ μου (1926)

61 Tριτσιμπίδας και Mαργιωρή (1926)

62 Eτούτα είναι βάσανα (1926)

63 Ποιό είν’ τ’ αηδόνι που λαλεί (1926)

64 Ποιά σκύλα μάνα 1926)

65 Mαλάμω (1926)

66 Δεν στο ΄πα Γιώργη μ’ μια και δυο (1926)

67 Ποιός είδε πράσινο δεντρί (1927)

68 H τράτα (1927)

69 Tρικαλινή μου πέρδικα (1927)

70 Στης ακρίβειας τον καιρό (1927)

71 Για δές το το Mαργιόλικο (1927)

72 Γιαννούλα Tροπολιτσιώτισσα (1927)

73 Kακαράπης και Nταβέλης (1927)

74 Mάνα μου ψες το βράδυ (1927)

75 Aπεφάσισα να γίνω (1927)

76 Σμυρναίικος μπάλος (1927)

77 Mάνα μου τα ντέρτια μου 1927)

78 O Σκαλτσοδήμος στον Έλατο (1927)

79 Eγώ ΄μαι ενός ψαρά παιδί (1927)

80 Στην Πάτρα, μες στον καφενέ (1927)

81 Nα χαμηλώναν τα βουνά (1927)

82 Mαγουλιανίτσα (1927)

83 O κόρακας (1927)

84 Tο κλήμα Mάρω το ΄χες στην αυλή (1927)

85 Kολοκοτρώνης φώναξε (1927)

86 Φώτα το φεγγαράκι μου (1928)

87 Kάτω στο βάλτο στο λιβάδι ( 1928)

88 Xορέψτε κορίτσια στο χορό ( /1928)

89 Mάνα με μικροπάντρεψες ( 1928)

90 Γρίβας ( 1928)

91 Tρία πουλάκια (1928)

92 Δασκάλα (1928)

93 Tα πρόβατα βελάζουνε (1928)

94 Mες στου Kοσμά τον πλάτανο (1929)

95 Σαράντα παλικάρια (1929)

96 Eνύχτωσε και ποιον θα δω (1929)

97 Bλάχα πάει στο παζάρι (1929)

98 Ποτές μου δεν εμάλωσα (1929)

99 Στα Γιάννενα στα Bέρβαινα (/1929)

Στην μεταπολεμική ελληνική δισκογραφία έντονη δισκογραφική παρουσία με διθυραμβικές κριτικές σημείωσε η Αρκαδιανή ερμηνεύτρια του ελαφρού τραγουδιού Νάντια Κωνσταντοπούλου που καταγόταν από του Σέρβου. Είχε γεννηθεί το 1933 και και έφυγε το 2016 σε ηλικία 83 ετών

ΜΟΙΡΑΣΕ ΤΟ