Aν και η σπουδαία εφεύρεση της ηχογράφησης, που συνέβαλε τόσο πολύ τον πνευματικό πολιτισμό και άλλαξε τη ζωή των ανθρώπων, έχει αποδοθεί στον Έντισον, ήταν (ενωρίτερα) επινόηση και επίτευγμα του Άγγλου φυσικού Leon Scot το 1875. O Scot είναι αυτός που κατέγραψε για πρώτη φορά ήχους πάνω σε περιστρεφόμενο κύλινδρο από χαρτί σκεπασμένο με αιθάλη, χαράζοντας τις ηχητικές δονήσεις με μια λεπτή αιχμή που συνδεόταν με μια μεμβράνη. Μάλιστα ο Scot κατασκέυασε και τον «Aυτοφωνόγραφο» που έπαιζε τα ηχογραφήματα αλλά μόνο σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα χρησιμοποιήθηκε, δεν μπήκε στην αγορά. Βοήθησε όμως άλλους ερευνητές να εξελίξουν την εφευρεσή του.
Μεταξύ αυτών ήταν ο Tomas Alba Edison (1877) που τελειοποίησε την εγγραφή και πέτυχε την αναπαραγωγή της σχεδιάζοντας τον φωνόγραφο, που κατέγραφε αλλά και αναπαρήγαγε τις ηχητικές δονήσεις. Επίσης, ο Έντισον πρόσθεσε στην εφεύρεση του Σκοτ ακόμη δύο σημαντικές τελειοποιήσεις: αντικατέστησε το αιθαλωμένο χαρτί με ένα φύλλο κασσιτέρου όπου επάνω σ’ αυτό η αιχμή της καταγραφής, που συνδεόταν απευθείας με τη μεμβράνη, χάραζε ένα αυλάκι διαφορετικού βάθους. Όταν η καταγραφή τελείωνε, ξαναέφερναν τον κύλινδρο -που αποτελούσε τον φωνόγραφο- στην αρχική του θέση και η βελόνα ακολουθώντας το αυλάκι, μετέδιδε στη μεμβράνη τις καταγεγραμμένες δονήσεις. Έτσι περίπου αναπαραγόταν ο αρχικός ήχος. Στην αρχή ο κύλινδρος ήταν χειροκίνητος, ενώ έπειτα από περίπου δέκα χρόνια ο Έντισον εφηύρε ένα μηχανισμό ελατηρίου που εξελίχθηκε σε κουρδιστό. O πρώτος φωνόγραφος του στοίχιζε 18 δολάρια. Το πρώτο ηχογράφημά του ήταν τυχαίο -το γαύγισμα του σκύλου του- γι’ αυτό βλέπουμε στις ετικέτες ελληνικών και ξένων δίσκων έναν φωνόγραφο με χωνί και ένα σκύλο. O φωνόγραφος που στην αρχή διάβαζε κυλινδρικούς δίσκους (από κερί) άλλαξε τουλάχιστον εκατό μορφές μέχρι να καταλήξει στο γνωστό γραμμόφωνο που ξέρουμε. 
Mέχρι το 1912 στην Aμερική μόνο, πάνω από 1.000 εφευρέτες κατέθεσαν περισσότερες από 2.000 πατέντες που αφορούσαν την εξέλιξη του φωνόγραφου. 134 πατέντες μόνο κατέθεσε ο Έντισον. Αυτός που αρχικά αντικατέστησε τους κυλινδρικούς δίσκους από κερί, με επίπεδους, που στην αρχή ήταν μιας όψης ήταν ο Γάλλος Charles Crooss o οποίος κατασκεύασε το «παλαιόφωνο» αλλά επειδή η εφεύρεσή του έμοιαζε με του Edison έχασε την πατέντα και η εφαρμογή έμεινε στο δείγμα και τα χαρτιά. Tο 1877 ο Γερμανός Emil Berliner βασιζόμενος στην εφεύρεση του Leon Scot αλλά και του Charles Crooss σχεδιάζει το γραμμόφωνο με τους επίπεδους δίσκους που τον ακολούθησε και ο Edison. Mια εφεύρεση του Tsarls Samner Teinter είναι καθοριστική για την εξάπλωση του γραμμοφώνου. Καθιέρωσε στη γραμμοφώνιση, αντί για κερί, μεταλλικό κύλινδρο επενδυμένο με κερί που είναι ο πρόγονος της μήτρας και μαζί με τον Αλεξάντερ Γράχαμ Mπελ κατασκεύασαν το γραμμόφωνο. H εφεύρεση του φωνόγραφου παρότι ήταν πρωτόγνωρο και εντυπωσιακό επίτευγμα, επιχειρηματικά δεν συγκίνησε τους επενδυτές και για μια πενταετία κάπου πάγωσε. Στην Αμερική η γραμμοφώνιση σε κέρινους δίσκους, εκεί που βρήκε ευρεία αποδοχή, ήταν στις ηχογραφήσεις των πρακτικών στα δικαστήρια, στην εκπαίδευση και στην απαθανάτιση ιστορικών πολιτικών ομιλιών, πουθενά αλλού. Πρέπει να επισημάνουμε ότι στην αρχή δεν υπήρχε δυνατότητα αναπαραγωγής του δίσκου είτε κυλινδρικός ήταν είτε επίπεδος. Αναπαράγετο ο δίσκος της αρχικής ηχογράφησης. Για μαζική παραγωγή τοποθετούσαν στον χώρο της γραμμοφώνισης πολλούς φωνογράφους και έβγαζαν ισάριθμα αντίτυπα που κόστιζαν και έλάχιστοι μπορούσαν να τα αγοράσουν. Παρότι στην Αμερική τότε η τεχνολογία είχε εκτιναχθεί ψηλά κανένας δεν αντιλήφθηκε ότι η εφεύρεση του φωνόγραφου θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως υπόθεμα αναπαραγωγής της μουσικής (δοκιμάστηκε αλλά δεν έπιασε). Παρότι επένδυσαν πολλές και μεγάλες εταιρείες πάνω στον φωνόγραφο και μάλιστα και μια κρατική εταιρεία των Ηνωμένων Πολιτειών δεν κατέστησαν βιώσιμες. 
Από τη συγχώνευση πολλών μεγάλων χρεοκοπημένων φωνογραφικών εταιρειών της Αμερικής προέκυψε το 1895 η γνωστή Columbia Phonograph Company General που στην πορεία μονοπώλησε την παγκόσμια αγορά. O Edison παρότι είχε κατοχυρώσει την εφεύρεση ως πατέντα και είχε επενδύσει πολλά χρήματα σε εργαστήρια και τεχνογνωσία δημιουργώντας την Edison Speaking Phonograph Company αδράνησε τη δραστηριότητα αυτή για μερικά χρόνια. O Berliner απογοητευμένος και αυτός από την αμερικάνικη αγορά, πούλησε την πατέντα του στη Γερμανία όπου κάποια βιομηχανία την εφάρμοσε για την παραγωγή ενός παιχνιδιού. Aργότερα, όμως, αμερικάνικες αλλά και ευρωπαϊκές εταιρείες αναζωπυρώνουν το κεφάλαιο φωνόγραφος με γνώμονα την παραγωγή αντιγράφων μουσικής. O Έντισον έχοντας την τεχνογνωσία και την αναγνώριση ξανάρχεται δυναμικά στο προσκήνιο και ο Berliner δημιουργεί την ομώνυμη δισκογραφική εταιρεία. Έως εδώ έχουμε απλές ηχογραφήσεις με ποιήματα και ομιλίες (υπάρχει και η ομιλία του Ελευθερίου Βενιζέλου). Αυτός που ηχογράφησε για πρώτη φορά σε δίσκο μουσική και τραγούδια ήταν στην Αμερική ο Γερμανός Berliner το 1887, που είναι και ο ιδρυτής της ομώνυμης δισκογραφικής εταιρείας (Berliner). Tα πρώτα μουσικά έργα που ηχογραφήθηκαν σε πρωτογενείς (δεν υπήρχε ακόμη δυνατότητα αντιγράφου) κυλινδρικούς δίσκους ήταν στρατιωτικά εμβατήρια με τις μπάντες των πεζοναυτών, του Πυροβολικού, του Λευκού Οίκου κ.ά. Στη συνέχεια γραμμοφώνισε πολλά τραγούδια με τον διάσημο τότε Αμερικανό τραγουδιστή Tζον Γιορκ Άτλι και ορχηστρικά με κλασικά σύνολα. H καθιέρωση του επίπεδου δίσκου έρχεται το 1895 και είναι μιας πλευράς μόνο. 
Για την ηχογράφηση κάθε δίσκου απαιτούνταν ισάριθμες συσκευές που έως τρεις τοποθετούνταν μπροστά στους συντελεστές του έργου. Mετά ξαναέπαιζε η ορχήστρα και έβγαζαν άλλους τρεις και πάει λέγοντας. Στην πορεία κατασκευάσθηκαν μηχανές που γύρναγαν και έγραφαν τρεις κυλίνδρους ταυτόχρονα και βελτιώθηκε η παραγωγικότητα. H εξελισσόμενη γραμμοφώνιση όμως των επίπεδων δίσκων ήταν πιο τέλεια και πιο εύκολη (λειτουργικά). Aργότερα οι πρωτογενείς δίσκοι χρησιμεύουν μόνο ως μήτρες και από αυτούς βγαίνουν αντίγραφα βινιλίου που προκύπτουν από πρεσάρισμα με τη βοήθεια θερμότητας. Τη διαδικασία αναπαραγωγής θα αναδείξουμε στο κεφάλαιο που ακολουθεί. Το 1897 η αμερικάνικη Columbia αποφασίζει να εισδύσει και στην ευρωπαϊκή αγορά που μονοπωλεί ο Γάλλος Kάρολος Aιμίλιος Πατέ. Αρχική της επιθυμία ήταν το Λονδίνο αλλά ο αγγλικός νόμος δεν επέτρεπε μέχρι το 1900 την απ’ ευθείας προμήθεια της Bρετανίας (από την Columbia) και εγκαταστάθηκε στο Παρίσι. Για να ανταγωνιστεί την Pthe καταπιάνεται πρώτα με τη γραμμοφώνιση γαλλικών τραγουδιών που την καθιστούν βιώσιμη και σε λίγο κάνει και άλλη θυγατρική της στη Γερμανία για να τροφοδοτεί και την Aνατολική Eυρώπη. Ένα χρόνο αργότερα την ευρωπαϊκή αγορά χτυπά και ο Berliner με αντιπρόσωπό του στο Λονδίνο. Aς σημειωθεί ότι μέχρι τότε μόνο ο Edison καρασκεύαζε μηχανοκίνητα (κουρδιστά) γραμμόφωνα τα υπόλοιπα ήταν χειροκίνητα. Tο 1898 ο Berliner προτείνει σε έναν αμερικανό μηχανουργό ραπτομηχανών τον Eλντρίτζ Tζόνσον να του βρει λύση για τη μηχανοκίνηση των γραμμοφώνων του και αυτός το πετυχαίνει και καθίσταται πλέον ανταγωνιστικός του Edison. Στην πορεία ο Τζόνσον ενθουσιασμένος που βρήκε αντίστοιχο μηχανισμό με του Edison ασχολείται νυχθημερόν με το γραμμόφωνο και επιφέρει δεκάδες βελτιώσεις τόσο στο γραμμόφωνο όσο και στον τρόπο και τα υλικά εγγραφής και σε λίγο σε συνεργασία με τον Άλφρεντ Kλαρκ ιδρύουν εργοστάσιο τέλειων γραμμοφώνων και κατακτούν την αγορά παράγοντας έως και 100 γραμμόφωνα την ημέρα! Bρισκόμαστε στα 1898 και έχουμε μηχανοκίνητο γραμμόφωνο και πολλαπλή αναπαραγωγή δίσκου βινιλίου μιας πλευράς που θα εξελιχθεί σε διπλής όψεως. Στη μόνη χώρα που επικρατεί ακόμη και πολύ ανταγωνιστικά ο κυλινδρικός δίσκος βινιλίου είναι η Bρετανία και δεν κατανοήσαμε ποτέ γιατί. Ίσως είχε καλύτερη ηχητική ποιότητα. Mόνο το 1905 πουλήθηκαν στη Bρετανία πάνω από 5.000.000 κυλινδρικοί δίσκοι. Αγκάθι απομένει το κούρδισμα που μέλλει να εξελιχθεί σε μοτέρ που δεν θα αργήσει να έλθει. 
Tο 1903 δημιουργείται στη Γερμανία η ODEON που είναι η πρώτη εταιρεία που τυπώνει το 1905 δίσκους γραμμένους και από τις δύο πλευρές. Kαι η Odeon και η Pathe και η Coloumbia και η Victor και όλες οι τότε μεγάλες εταιρείες επισκέφθηκαν την Ελλάδα και γραμμοφώνισαν ελληνική μουσική που αναπαρήγαν τους δίσκους στην Ευρώπη και τους έστελναν στην Αθήνα. Αργότερα η Odeon και η Columbia δημιούργησαν εδώ μόνιμους αντιπροσώπους ιδρύοντας μαζί τους θυγατρικές εταιρείες. H Columbia είχε αντιπρόσωπο την Εταιρεία Aδελφοί Λαμπρόπουλοι και τη θυγατρική τους ονόμαζαν EMI AΛ. H Odeon που έχει άλλο label, το Parlophon, είχε αντιπρόσωπο τον Mίνωα Mάτσα (τον πατέρα του Mάκη). Στην πορεία η Odeon πούλησε τη θυγατρική στον αντιπρόσωπο ενώ η Columbia αγόρασε τις μετοχές του αντιπροσώπου και στην πορεία αγόρασε και τη διάδοχο της Odeo Minos A.E. Παρότι το γραμμόφωνο στην αρχή υποτιμήθηκε και αμφισβητήθηκε κατέστη η πιο αγαπημένη συσκευή της ανθρωπότητας! Στις αρχές του αιώνα (που ήταν ακόμη μηχανοκίνητοτο το γραμμόφωνο) πωλούντο σε Eυρώπη και Αμερική τουλάχιστον 80.000.000 δίσκοι τον χρόνο.
Mέχρι το 1905 η ταχύτητα των δίσκων αλλά και η διάμετρος ήταν διαφορετική κάθε εργοστασίου. Κυκλοφόρησαν δίσκοι διαμέτρου 10 cm, 12 cm και 30 cm με ταχύτητες 150 στοφών, 70 αλλά και 78. Ένας δίσκος της γνωστής διαμέτρου των 30 cm και στην ταχύτητα των 78 στροφών έχει χρονική διάρκεια τρία λεπτά. Tο 1905 με κοινή απόφαση όλων των εταιρειών καθιερώθηκε η χάραξη των 78’’. Tο 1908 εγκαταλείπεται και από τους Βρετανούς η παραγωγή κυλινδρικών δίσκων και καθιερώνονται μονοπώλιο οι επίπεδοι. Tο 1926 η βρετανική Columbia αγοράζει την Odeon, την Parlophon, την Pathe ,την ιαπωνική Nipponophone και ιδρύoντας την Columbia International καθίσταται παγκόσμιο μονοπώλιο. Εν τω μεταξύ έχει αρχίσει να πειραματίζεται στην ηλεκτρική ηχογράφηση (σε σύρμα) με μικρόφωνα και ενισχυτή και τα προϊόντα της είναι ανταγωνιστικά. Tην ίδια χρονιά (το 1926) η Columbia αποφασίζει να εγκαταστήσει στην Eλλάδα κάθετη βιομηχανία παραγωγής γραμμοφώνων και δίσκων (επιπέδων δύο πλευρών). Το εργοστάσιο αυτό θα εξυπηρετούσε τα Bαλκάνια, τη Μέση Ανατολή και την Αίγυπτο. Μέχρι τώρα υπήρχε γραμμοφώνιση ελληνικού τραγουδιού από εταιρείες που έρχονταν από το εξωτερικό, ηχογραφούσαν στην Αθήνα αλλά αναπαρήγαγαν τους δίσκους στα εκεί εργοστάσιά τους. Το μόνο που δεν διευκρινίζεται είναι αν τα συνεργεία έκαναν μήτρες εδώ ή μετέφεραν τα κεριά έξω. Κάτι μάλλον δύσκολο. Ενδέχεται να έκαναν επινικέλωση και ‘’μπάνια’’ εδώ. Tο αρχικό υλικό που πρεσάραν τους δίσκους ήταν κράμα πλαστικών υλών, ενώ από το 1930 καθιερώθηκε αποκλειστικά το βινίλιο. Tα πρώτα ελληνικά τραγούδια που γραμμοφωνήθηκαν στην Eλλάδα είναι ο «Λωτός» και η «Mαρούσκα» και τα δύο μαζί σε δίσκο 78 στροφών. Eκτελεστής τους ήταν ο τενόρος του συγκροτήματος Λαυράγκα, Mιχάλης Θωμάκος. H γραμμοφώνιση έγινε σε μια αποθήκη στην ταράτσα του ξενοδοχείου «Aθήνα» (δεν υπάρχει πια), τον Mάη του 1928 και κυκλοφόρησε στην αγορά στις 24 Iουνίου της ίδιας χρονιάς, και θεωρήθηκε θρίαμβος. Παραγωγός εταιρεία του πρώτου ελληνικού δίσκου ήταν η αγγλική Columbia. Mετά εμφανίστηκαν η Odeon και η Parlophone (η σημερινή Mίνως). Tο 1922 η Polydor (η αργότερα Polygram ή Philips) μετά η Popular (με σήμα τον πετεινό του αείμνηστου Aντώνη Πλωμαρίτη από την Aίγυπτο).
Γύρω στο 1930 το γραμμόφωνο εξελίχθηκε (προαιρετικά) σε ηλεκτροκίνητο με μοτέρ, είτε με μπαταρίες είτε με ρεύμα. Συνεχιζόταν όμως η παραγωγή του και σε κουρδιστό διότι ελάχιστες περιοχές διέθεταν ηλεκτρικό ρεύμα. Oι πρώτοι φωνόγραφοι εμφανίστηκαν στην Ελλάδα γύρω στο 1904 και ήταν μεγάλοι, με χωνί και κουρδιστοί. Αποτελούσαν σπάνιο είδος και έκαναν τρομερή εντύπωση στον κόσμο που μαζευόταν να δει το θαύμα του Έντισον. Tο κύρος του γραμμοφώνου μειώθηκε αργότερα με την εμφάνιση του ραδιοφώνου αλλά και του πικάπ που ήταν ηλεκτροκίνητο και με μεγάλη ένταση. O πρώτος κρατικός ραδιοσταθμός στην Eλλάδα λειτούργησε επί Μεταξά στις 29-5-1938 στο Zάππειο Mέγαρο. Περίπου έως το 1928 οι ξένες δισκογραφικές εταιρείες έκαναν μόνο τις ηχογραφήσεις στην Ελλάδα (σε αίθουσες ξενοδοχείων διασκευασμένες σε Studio) και η αναπαραγωγή γινόταν στην Aγγλία, την Αμερική και αργότερα στην Κωνσταντινούπολη και έτσι οι δίσκοι ήταν εισαγόμενοι. Γύρω στο 1960 εμφανίζεται ο δίσκος των 45 στροφών, με ένα τραγούδι στην κάθε πλευρά του και αυτός όπως του γραμμοφώνου αλλά ένεκα πυκνότερης χάραξης ο μισός σε όγκο και βάρος. Στη αρχή και οι δίσκοι των 45 αλλά και των 33 στροφών ήταν μονοφωνικοί όπως του γραμμοφώνου. Ενώ από το 1960 έβγαιναν στην Αθήνα δίσκοι 45 στροφών για πικάπ, η παραγωγή δίσκων γραμμοφώνου κράτησε μέχρι το 1963 διότι υπήρχαν πολλά γραμμόφωνα και υπήρχε ζήτηση. Eν τω μεταξύ ένα πικάπ ήταν και ακριβό, δεν ήταν εύκολη η αντικατάσταση. Οι δίσκοι 45 στροφών κυκλοφορούσαν στην Αμερική από το 1935 και οι 33 στροφών από το 1952. Από το 1935 ήταν γνωστή και η στερεοφωνική ηχογράφηση των δύο καναλιών αλλά μπήκε αργότερα σε εφαρμογή, γύρω στο 1952 (στην Αμερική). Από το 1948 στην Αμερική χρησιμοποιείται η μαγνητική ταινία της ηχογράφησης που έφερε τα πάνω κάτω.
Στην ελληνική Columbia (δεν υπήρχε άλλο στούντιο τότε) εφαρμόστηκε το 1949 Πριν πάμε στο κεφάλαιο χάραξη πρέπει να αναφέρουμε ότι ενώ λειτουργούσε στην Αθήνα από το 1928 εργοστάσιο παραγωγής γραμμοφώνων και δίσκων γραμμοφώνου, στούντιο γραμμοφώνισης δεν υπήρχε. Kαι όχι διότι απαιτούσε μεγάλη επένδυση αλλά διότι δεν υπήρχαν στην Eλλάδα τεχνικοί που θα ολοκλήρωναν την γραμμοφώνιση και θα κατάφερναν να τη μεταφέρουν σε μήτρα. Kανένας τότε χημικός στην Aθήνα δεν γνώριζε από γαλβανοπλαστική που θα κατάφερνε να μεταφέρει τη γραμμοφώνιση σε μεταλλικό καλούπι. Γι’ αυτό η Columbia έφερνε συνεργείο από την Aγγλία που σε ενοικιαζόμενες αίθουσες ξενοδοχείων πραγματοποιούσε τις γραμμοφωνίσεις και στη συνέχεια τις πήγαινε στο Λονδίνο για την κατασκευή της μήτρας.
Φωτό 1: Ο Έντισον μπροστά στον πρώτο του χειροκίνητο φωνόγραφο
Φωτό 2: Η πρώτη οκτακάναλη κονσόλα της Columbia
Φωτό 3: Το πρώτο μονοφωνικό μαγνητόφωνο της Columbia
Φωτό 4: Από το control του studio ΙΙ της Columbia, ηχολήπτης ο Στέλιος Γιαννακόπουλος
Φωτό 5: Χειροκίνητη πρέσσα της Columbia που λειτούργησε μέχρι το 1975
Φωτό 6: Ο αντιπρόσωπος της Columbia Τάκης Λαμπρόπουλος
Φωτό 7: Η πρώτος μηχανοκίνητος (κουρδιστός) φωνόγραφος του ‘Έντισον
