Πέρασε ένας χρόνος χωρίς την εμβληματική προσωπικότητα του δημοτικού τραγουδιού Φιλιώ Πυργάκη που πέρσι τέτοια μέρα έχασε τη μάχη με την επάρατο νόσο.
Δύο τραγούδια για τη Φιλώ Πυργάκη από τους Κώστα Πίτσο και Κώστα Μπιλίρη
Ο Αργύρης Παπαργυρόπουλος ασπάζεται τον τάφο της αγαπημένης του Φιλιώς
Με πρωτοβουλία του Αργύρη Παπαργυρόπουλου και την επιμέλεια και ενορχήστρωση του Κώστα Πίτσου και την αφιλοκερδή συμμετοχή της Γιώτας Γρίβα, του Ανδρέα Κωνσταντινόπουλου και μιας ομάδας εξαιρετικών μουσικών ηχογραφήθηκαν δύο χορευτικά τραγούδια σε μουσική του Κώστα Πίτσου και στίχους του Κώστα Μπιλίρη αφιερωμένα στη μνήμη της θρυλικής Φιλιώς Πυργάκη που κυκλοφορούν σε Cdsingl από την Αθηναϊκή Δισκογραφική.
”Φιλιώ Πυργάκη που γυρνάς το κέφι σου που δίνεις πεσ’ μας που πας και τραγουδάς και το χορό που στήνεις
Που ‘ν τα μάτια που αγαπούσα τα τραγούδια που γλεντούσα που ν τα χείλη που γελούσαν και γλυκά μου τραγουδούσαν
Τα πανηγύρια ορφάνεψαν τα κέντρα μαραθήκαν και τα καμπίσια πάψανε και όλοι πικραθήκαν
Αηδόνι όλου του Μόρια της Ρούμελης καμάρι τώρα σε τρώει η μαύρη γη και το ξερό χορτάρι”
Την Κυριακή στις 22 Αυγούστου που τελέστηκε στον Άγιο Νικόλαο Ακόβου Άργους, μνημόσυνο υπέρ ανάπαυσης της ψυχής της Φιλιώς Πυργάκη εκεί ακούστηκαν για πρώτη φορά τα δυο νέα τραγούδια που αφιερώσαν στην μνήμη της οι αγαπημένοι συνάδελφοι της. Όπως δήλωσαν ήταν το ελάχιστο που θα μπορούσαν να κάνουν για την τόσο σημαντική καλλιτεχνική προσωπικότητα.
Από το περιοδικό Πάλκο (Ιούλιος 2022)
Σήμερα έπεσε η σημαία του δημοτικού μας τραγουδιού. Η λαοφιλής κορυφαία τραγουδίστρια Φιλιώ Πυργάκη έφυγε το πρωί από κοντά σε ηλικία 82 ετών χτυπημένη από την επάρατο νόσο. Από την ίδια αιτία έφυγε προ δύο μηνών και ο σύζυγος της Δημήτρης Κωστόπουλος κάτι που επιβάρυνε την κατάσταση της . Την είδηση του θανάτου της κοινοποίησε τις πρωινές ώρες στο FaceBook η τραγουδίστρια Μαρία Γιαννακά.
Η θλίψη στο χώρο των καλλιτεχνών της δημοτικής μουσικής αλλά και στους οπαδούς του είδους είναι απερίγραπτη και η είδηση του θανάτου της μεταδόθηκε απ’ όλα τα διεθνή πρακτορεία ειδήσεων και συγκλόνησε το απανταχού Ελληνισμό που λάτρευε τη φωνή και τα τραγούδια της που εκφράζανε το μόχθο και το πόνο του ξενιτεμένου και του μεροκαματιάρη Έλληνα. Η Φιλιώ Πυργάκη στάθηκε στο πάλκο αδιάκοπα πάνω από 65 χρόνια! Γύρισε όλες τις πόλεις και τα χωριά της Ελλάδος και πήγε τη διασκέδαση σκαι στην πιό άγονη γραμμή. Ο κόσμος του δημοτικού της είχε μυθική αδυναμία καθότι ήταν προσιτή και καλωσυνάτη ως άνθρωπος και ποτέ δεν συμπεριφέρθηκε ως φίρμα παρότι πρόκειτο για μια μεγάλη αρτίστα, ίσως την πιό Rock Ελληνίδα τραγουδίστρια. Κυκλοφόρησε πάνω από 120 μεγάλους δίσκους και όλα της τα τραγούδια είναι πασίγνωστα. Είχε εμφανιστεί σε όλα τα μέρη της Γης που ζούνε και δημιουργούνε Έλληνες και η υποδοχή της ήταν παντού μεγαλειώδης.
Ξεκίνησε τη δισκογραφική της καριέρα το 1964 με το 45 δισκάκι της Columbia «Βαρέθηκα τα νιάτα μου» του Κώστα Κοντογιώργου που την έκανε γνωστή και υπολογίσιμη. Ακουλουθούν τα τραγούδια: «Λιβανατείκο» (παίζει κλαρίνο ο Γιώργος Γιαούζος), «Μην τα μαλώνεις τα παιδιά», «Έμαθε ο λαγός και «Ξυπνά η κόρη το πρωί¸ και «Πουλιά μου σας παρακαλώ» που συγκλόνισε τον απανταχού Ελληνισμό (παίζει κλαρίνο ο Βασίλης Σαλέας και βιολί ο Γιώργος Kόρος). Μετά από αυτές τις επιτυχίες η Φιλίω Πυργάκη μέχρι σήμερα το πρωί ήταν η πρώτη και μεγαλύτερη τραγουδίστρια του είδους και η πιο εμπορική και περιζήτητη. Μέχρι χθες καταστηματάρχες (που δεν γνώριζαν την κατάσταση της υγείας της) έπαιρναν τηλέφωνο για να την κλείσουν για δουλειά. Πρώτα θα χτυπούσε το τηλέφωνο της Φιλιώς και αν δεν ήταν διαθέσιμη έπαιρναν τους επόμενους. Δεν είναι ούτε φιλοφρόνηση ούτε σχήμα λόγου, η Φιλιώ ήταν μύθος στο χώρο της και ποτέ δεν το κατάλαβε ούτε το έδειξε. Προσιτή ευγενής με τους συναδέλφους συγκαταβατική και απροβλημάτιστη. Ένιωθε καταξιωμένη, είχε είσπραξη την απεριόριστη αγάπη όλου του κόσμου και δεν έψαχνε για κάτι παραπάνω. Σε όλα τα μέρη της Ελλάδος είχε φίλους.
H Πυργάκη, είναι πασίγνωστη με το μικρό της όνομα και στα μικρά παιδιά.
Kανένας άλλος του δημοτικού δεν έκανε το όνομα της Πυργάκη, όχι επειδή δεν υπάρχουν άλλα τέτοια ταλέντα -προς Θεού- αλλά γιατί δεν είχαν την απήχηση και την αποδοχή της Φιλιώς.
Στο δημοτικό τραγούδι ο κάθε ερμηνευτής περνάει ως επί το πλείστον σε μια-δυο συγκεκριμένες περιοχές, π.χ. ο Kαρναβάς ήταν ο επικρατέστερος στο Aγρίνιο, ο Kιτσάκης στην Ήπειρο, ο Σκαφίδας και η Xατζή στα Aρβανιτοχώρια, η Πυργάκη όμως “περνούσε” παντού. Ενώ δεν είχε μεγάλη γκάμα τραγουδιών, (στο Καμπίσιο και το Καγγέλι είχε διακριθεί) είχε επαγγελματικό κύρος, και επίβαλλόταν χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια.
Με το Γιάννη Σιέττο και το στενό της συνεργάτη Γιάννη Μπρουκλόγιαννη
H Φιλιώ Πυργάκη γεννήθηκε στον Aσπρόκαμπο Kορινθίας το 1939 και εμφανίστηκε στο πάλκο γύρω στα 1957. Tην ίδια εποχή ξεκίνησαν και όλοι οι άλλοι μεγάλοι του δημοτικού (Bέρρα, Kολλητήρη, Aλεξανδροπούλου, Γκαλμάνη, Tσαούσης, Kάβουρας, Σαραγούδας, Kιτσάκης, Σκαφίδας κ.ά.), αλλά η Φιλιώ προηγήθηκε όλων. Mε τα πρώτα της τραγούδια, που γραμμοφώνησε στην “Columbia”, “άγγιξε” το πανελλήνιο.
Έχουν κλάψει και έχουν αναστενάξει χιλιάδες λαού με τη φωνή της Φιλιώ Πυργάκη. Kυριολεκτούμε, δεν είναι σχήμα λόγου, ούτε υπερβολή. Έχουν ξεκινήσει άνθρωποι από τα Γιάννενα, από το Aγρίνιο, από την Tρίπολη, που ήρθαν με το λεωφορείο στην Aθήνα να ακούσουν μια βραδιά την Πυργάκη.
Η Φιλώ Πυργάκη με τον Κώστα Πίτσο σε εκδήλωση (προς τιμήν της) στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία
Στα δε πανηγύρια ξεκινούσαν με τα πόδια, ώρες ολόκληρες, να φθάσουν στο χωριό που τραγουδούσε η Φιλιώ.
Mετά τις πρώτες της επιτυχίες, με τις οποίες είχε καθιερωθεί πλέον η Πυργάκη, οι δισκογραφικές της εκδόσεις ήταν πιο πυκνές και πάντα με επιτυχίες, που ισοπέδωναν όλα τα μετριοτράγουδα και τους ερασιτέχνες του είδους και παράλληλα καθιέρωναν, όπως αναφέραμε και πιο πάνω, το ύφος της Φιλιώς. Aπό τα επόμενα τραγούδια της ξεχώρισαν: “Ένα καράβι αλάργευε”, “Σκάρνατ’ βλάχα μ’”, “Eμείς και αν εμαλώσαμε” (από τα ωραιότερα τσάμικα), “Πέρα θέλω να περάσω”, “Στ’ απόσκια του βασιλικού”, ”Γύραν τα ελατόκλαρα”, ”Δεν τα τρωγες δεν τα ‘πινες”, “H Kωνσταντίνα”, ”Λεβέντη μου με τ’ άλογο”, “Πικρά τα λένε τα πουλιά” και το “Πού ήσουνα μωρ’ αδελφέ”, που αν και το πρωτοτραγούδησε ο Tσαούσης, καθιερώθηκε από τη φωνή της Φιλιώς και κράτησε ως “εθνικός ύμνος” στο χώρο για πολλά χρόνια.
Από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της τα τελευταία χρόνια είναι το τραγούδι του Κώστα Πίτσου ”Σαν περπατάς παραπατάς” που έχει γνωρίσει πολλές επανεκτελέσεις.
Ένα επίσης από τα ωραιότερα τσάμικα που είπε, αλλά δεν ακούστηκε πολύ (μάλλον θα ήταν σε μικρό δισκάκι), είναι το “Μια πέρδικα σ’ ένα δεντρί”, που είναι σε σκοπό καθαρά παραδοσιακό μωραΐτικο με ωραία ερμηνεία, αλλά δεν τραγουδήθηκε ιδιαίτερα.
Σε ζωντανές ηχογραφήσεις η Φιλιώ έχει τραγουδήσει όλο το ελληνικό ρεπερτόριο. Aν κυκλοφορούν εκατό δίσκοι της από στούντιο, κυκλοφορούν εκατοντάδες CD με ζωντανή ηχογράφηση από κέντρα και πανηγύρια, που γίνονται ανάρπαστα.
Aπό τις ωραιότερες συνεργασίες της Πυργάκη ήταν το 1977-78 στον “Πλάτανο” μαζί με το μεγάλο Tάκη Kαρναβά και στο κλαρίνο τον Mάκη Bασιλειάδη και το Γιάννη Βασιλόπουλο, ο οποίος ‘ηταν μια άλλη κορυφαία φυσιογνωμία. Πυργάκη-Kαρναβάς-Bασιλειάδης-Βασιλόπουλος κυκλοφόρησαν σε πολλές ζωντανές ηχογραφήσεις και τους “χόρτασε” όλη η Eλλάδα, μα προπάντων διέκρινε την υπεροχή του καθενός στα συγκεκριμένα τραγούδια.
H Πυργάκη, εκτός από τον “Πλάτανο”, έχει εργαστεί στον “Έλατο”, τη “Bοσκοπούλα”, το “Eλληνικό Γλέντι”, τη “Φαντασία” του Bαγγέλη Σούκα, τα “Γλυκοχαράματα” του Bασίλη Σούκα, τους “Σταλακτίτες”, το “Kότζακ” στα ”Αγρίμια” , ”Τα χίλια αστέρια” κ.α.
Όλοι οι συνάδελφοι της άνδρες και γυναίκες την έχουν αποδεχτεί ως μεγάλη ερμηνεύτρια και μεγάλη δασκάλα.
Με τον Γιάννη Μητρόπουλο και τον Στάθη Κάβουρα (1996)
Είχε μία τεράστια φωνή και είναι από τους τραγουδιστές, που δημιούργησαν “σχολή” (καθιέρωσε είδος). Kορυφαίες είναι και η Kολλητήρη και η Bέρρα, με ασυναγώνιστα προσόντα και με πιο “σεμνές” και τεχνικές ερμηνείες που εκτιμήθηκαν, αλλά δεν καθιέρωσαν τον τρόπο τους, όπως η Φιλιώ. Aυτό τον τρόπο ερμηνείας (του καμπίσιου) τον καθιέρωσε η Πυργάκη και ο Στάθης Kάβουρας. Παρότι μέχρι την Κατοχή όπως μου έχει δηλώσει και ο Γιώργος Kόρος το καμπίσιο δεν χρησιμοποιείτο στη δημοτική παράδοση, έχει καθιερωθεί ευρέως σε όλες τις περιοχές της χώρας.
Tο καμπίσιο απαιτεί μεγάλη τέχνη και εμπειρία, μα προ πάντων βίωμα και είναι δύσκολο και για τους ερμηνευτές και τους σολίστες. Αυτοί που κατάγοντα από τα μέρη της Κωπαϊδος το κατέχουν καλύτερα.
-Με την αγαπημένη μου Φιλιώ Πυργάκη είχα την τύχη να είμαστε φίλοι αλλά και συνεργάτες και μάλιστα για λογαριασμό του περιοδικού μας είχαμε κάνει και τρεις μεγάλους δίσκους που γνώρισαν επιτυχία.
Πριν δύο χρόνια όταν πληροφορήθηκα την ασθένεια της σκέφτηκα πως ενδέχεται να μην μπορεί να εργάζεται και έκανα αίτημα (για λογαριασμό της) στο Υπουργείο Πολιτισμού να της χορηγήσει Τιμητική Σύνταξη όπου έγινε ομόφωνα δεκτό. Όταν όμως της κοινοποιήθηκε είχε ήδη συνταξιοποιηθεί από τη δουλειά της και δεν χρειάστηκε να αποδεχτεί την Τιμητική Σύνταξη του Υπουργείου Πολιτισμού.
Πάλκο Ιούλιος 2023
Με την παρουσία εκατοντάδων Αργείων και με κάθε επισημότητα έγινε χθες το απόγευμα στην Άκοβα του Άργους η τελετή της εξοδίου ακολουθίας της αρχόντισσας του δημοτικού τραγουδιού Φιλιώς Πυργάκη που έχασε τη δεκαετή μάχη που έδωσε με τον καρκίνο. Καθ’ όλο το διάστημα της έκθεσης της σορού αλλά και μετά τον ενταφιασμό της την ώρα που η οικογένεια προσέφερε καφέ στο κυλικείο έπαιζαν δυνατά τραγούδια της αγαπημένης Φιλιώς και η συγκίνηση ήταν απερίγραπτη.
Το Δημοτικό Συμβούλιο του Άργους σε κατεπείγουσα έκτακτη συνεδρίαση του το Σάββατο αποφάσισε να παραστεί σύσσωμο στη κηδεία να καταθέσει στεφάνι αλλά και μετονομάσει κεντρικό δρόμο του Άργους σε οδό Φιλώς Πυργάκη.
Για το έργο και την προσωπικότητα της καλλιτέχνιδας μίλησαν ο δεσπότης Αργολίδας, ο δήμαρχος και οι αντιδήμαρχοι Άργους και μάλιστα με πολύ συγκινητικά λόγια. Την Ένωση Τραγουδιστών Ελλάδος εκπροσώπησε το μέλος του ΔΣ της, Γιάννης Μητρόπουλος που μετέφερε τον χαιρετισμό όλων των Ελλήνων τραγουδιστών και από την ένωση Νυχτερινών Κέντρων Ελλάδος ο Αργύρης Παπαργυρόπουλος που ήταν λάτρης και προσωπικός φίλος της Φιλώς Πυργάκη.
Η παρουσία καλλιτεχνών της δημοτικής μουσικής (που ξεπερνούν τα 1000 άτομα) ήταν ισχνή και απαράδεχτη ως άλλωστε ήταν αναμενόμενο ένεκα του χαμηλού πνευματικού επιπέδου του κλάδου. Ιδιαίτερα σχολιάστηκε η απουσία στενών συνεργατών της καλλιτέχνιδος αλλά και ατόμων που είχαν στηριχθεί σθεναρά από την ίδια.
Από τραγουδιστές σημειώσαμε το αγαπημένο φίλο και συνεργάτη της Γιάννη Σιέττο, τον Ανδρέα Κωνσταντινόπουλο (από Πάτρα) , το Γιάννη Κάζα, (από Άργος) τον Άριστο Κωνσταντινόπουλο (από τα Τριπόταμα) την Γωγώ Τσάμπα, το Γιάννη και την Τζένη Κατσιγιάννη (από το Βαλτεσινίκο) και τη Γιώτα Γρίβα η οποία ήταν κλεισμένη σε εκδήλωση σε πολύ μακρινή απόσταση γι αυτό πήγε από νωρίς ασπάσθηκε την συνάδελφο της άναψε ένα κεράκι και αναχώρησε για τη δουλειά της. Άλλον δεν είδαμε με επιφύλαξη.
Από μουσικούς, ο Κώστας Πίτσος, ο Λευτέρης Ζέρβας, ο Κώστας Αριστόπουλος, ο Πάνος Κοτρώτσος, ο Παναγιώτης Τόλιας, ο Άρης Μουγκοπέτρος και ο θρυλικός Γιώργος Μάγγας που συνοδευόταν από τη σύζυγό του Τζούλια Τζινιέρη και το γιό του. Παρών στην τελετή εκτός από τον διευθυντή του Πάλκου και της Αθηναϊκής ΔισκογραφικήςΓιάννη Μητρόπουλο ήταν ο και διευθυντής της General Music Ανδρέας Σταματελάτοςπου δεν απουσιάζει ποτέ από τέτοιες στιγμές καθότι με τη Φιλώ Πυργάκη έχει κάνει χιλιάδες τραγούδια.
Οι λίγοι παρευρισκόμενοι τραγουδιστές με την συνοδεία των πέντε κλαρίνων έπαιξαν μοιρολόγια και ερμήνευσαν τραγούδια της Φιλιώς Πυργάκη την ώρα του ενταφιασμού και η συγκίνηση έφθασε στο κόκκινο! Εκατοντάδες κόσμου με τα κινητά του τηλέφωνα προσπαθούσαν να αποθανατίσουν την σπάνια αυτή στιγμή.
Έτσι έκλεισε σελίδα του μύθου Φιλώ Πυργάκη, μιας καλλιτέχνιδος που αγαπήθηκε όσο κανένα άλλος καλλιτέχνης του χώρου.
Εξοργιστικό είναι ότι δεκάδες μουσικοί και τραγουδιστές που συνεργάστηκαν για δεκαετίες με τη Φιλιώ και με την είδηση του θανάτου της κατέλκυσαν τo FaceBook με φωτογραφίες τους δίπλα της (για να δείξουν ότι είναι και αυτοί σημαντικοί αφού συνεργάστηκαν μαζί της) δεν είχαν την ευαισθησία να παραβρεθούν στο τελευταίο αντίο. Δεν βρίσκω λόγια να χαρακτηρίσω τα προσωπά τους. Οι λέξεις νροπή, αχαριστία και αίσχος είναι λίγες μπροστά την υποκρισία τους. Η αντιφατική τους συμπεριφορά είναι ιδιαίτερα προλκητική διότι δεν κάνουν άλλη δουλειά από προχθές με το να ανεβάζουν δεκάδες φωτογραφίες στo FaceBook και δεν σκέφθηκαν τι θα πεί ο κάθε κοινός νους που ήταν άφαντοι.
ην μνήμη της οι αγαπημένοι συνάδελφοι της. Όπως δήλωσαν ήταν το ελάχιστο που θα μπορούσαν να κάνουν για την τόσο σημαντική καλλιτεχνική προσωπικότητα.
Η θλίψη στο χώρο των καλλιτεχνών της δημοτικής μουσικής αλλά και στους οπαδούς του είδους είναι απερίγραπτη και η είδηση του θανάτου της μεταδόθηκε απ’ όλα τα διεθνή πρακτορεία ειδήσεων και συγκλόνησε το απανταχού Ελληνισμό που λάτρευε τη φωνή και τα τραγούδια της που εκφράζανε το μόχθο και το πόνο του ξενιτεμένου και του μεροκαματιάρη Έλληνα. Η Φιλιώ Πυργάκη στάθηκε στο πάλκο αδιάκοπα πάνω από 65 χρόνια! Γύρισε όλες τις πόλεις και τα χωριά της Ελλάδος και πήγε τη διασκέδαση σκαι στην πιό άγονη γραμμή. Ο κόσμος του δημοτικού της είχε μυθική αδυναμία καθότι ήταν προσιτή και καλωσυνάτη ως άνθρωπος και ποτέ δεν συμπεριφέρθηκε ως φίρμα παρότι πρόκειτο για μια μεγάλη αρτίστα, ίσως την πιό Rock Ελληνίδα τραγουδίστρια. Κυκλοφόρησε πάνω από 120 μεγάλους δίσκους και όλα της τα τραγούδια είναι πασίγνωστα. Είχε εμφανιστεί σε όλα τα μέρη της Γης που ζούνε και δημιουργούνε Έλληνες και η υποδοχή της ήταν παντού μεγαλειώδης.
Μέχρι χθες καταστηματάρχες (που δεν γνώριζαν την κατάσταση της υγείας της) έπαιρναν τηλέφωνο για να την κλείσουν για δουλειά. Πρώτα θα χτυπούσε το τηλέφωνο της Φιλιώς και αν δεν ήταν διαθέσιμη έπαιρναν τους επόμενους. Δεν είναι ούτε φιλοφρόνηση ούτε σχήμα λόγου, η Φιλιώ ήταν μύθος στο χώρο της και ποτέ δεν το κατάλαβε ούτε το έδειξε. Προσιτή ευγενής με τους συναδέλφους συγκαταβατική και απροβλημάτιστη. Ένιωθε καταξιωμένη, είχε είσπραξη την απεριόριστη αγάπη όλου του κόσμου και δεν έψαχνε για κάτι παραπάνω. Σε όλα τα μέρη της Ελλάδος είχε φίλους.
Η παρουσία καλλιτεχνών της δημοτικής μουσικής (που ξεπερνούν τα 1000 άτομα) ήταν ισχνή και απαράδεχτη ως άλλωστε ήταν αναμενόμενο ένεκα του χαμηλού πνευματικού επιπέδου του κλάδου. Ιδιαίτερα σχολιάστηκε η απουσία στενών συνεργατών της καλλιτέχνιδος αλλά και ατόμων που είχαν στηριχθεί σθεναρά από την ίδια.